Stem – de; v(m) -men; -metje Het vermogen van mensen om een geluid voort te brengen (Van Dale)

In dit vermogen om geluid voort te brengen kunnen stoornissen voorkomen. Een stemstoornis houdt in dat de stem niet optimaal functioneert en komt voor bij jong en oud. Een stemstoornis merkt u op doordat het stemgeven vermoeiend of pijnlijk is of u hoort het aan de klank of het volume van de stem; denkt u aan hees, schor, krakerig, gespannen, een hoge of juist een lage stem en een zachte of juist een luide stem. Dit hangt vaak samen met de wijze van ademen en de houding. Stem, adem en houding hebben een constante invloed op elkaar. In de behandeling wordt eraan gewerkt om deze drie aspecten goed onder controle te krijgen.

Adem- en/of stemstoornissen, waarom een probleem?
Door adem- en stemstoornissen moet u zich extra inspannen om te spreken, waardoor spreken vermoeiend en/of pijnlijk is. Langdurige stemstoornissen kunnen afwijkingen veroorzaken aan de stembanden (bijv. stembandknobbels). Stemstoornissen kunnen de eerste tekenen zijn van een andere ziekte. Dit komt niet vaak voor, maar dit sluiten wij graag uit. Daarnaast wordt een persoon met een stemstoornis als minder overtuigend ervaren. Stemstoornissen kunnen negatieve gedachten en emoties geven rondom het spreken. Ten slotte kunnen stemstoornissen de zangactiviteiten negatief beïnvloeden.

Oorzaken
Ten eerste kan een stemstoornis het gevolg zijn van een organische afwijking op de stembanden of in het keelgebied. Ten tweede kan een stemstoornis het gevolg zijn van verkeerd stemgebruik. Hierop zijn ademhaling en houding van invloed. Hoog ademen (vanuit de borst) levert gespannen en geforceerd stemgeven op, in tegenstelling tot laag ademen vanuit de buik. Een ontspannen houding is de basis voor het goed gebruik van adem en stem. Daarnaast kan stemmisbruik een oorzaak zijn van stemstoornissen: stemmetjes of geluiden nadoen, veel gillen en schreeuwen, spreken in een lawaaierige omgeving enz.

Behandeling
We nemen een stemonderzoek af. Bij een mogelijke afwijking op de stembanden of in het keelgebied (bijv. stembandknobbeltjes) is een bezoek aan de KNO-arts soms wenselijk. Hij/zij kan het strottenhoofd bekijken. In de meeste gevallen is logopedische behandeling daarna noodzakelijk. Soms is daarnaast een operatieve ingreep nodig, beoordeeld door de KNO-arts. In de behandeling krijgt u stemhygiëne adviezen (pdf). We leren u een goede spreekhouding, werken met u aan het verkrijgen van een juiste adem en geven stemtraining. In de praktijk is veel ervaring met problemen in de zangstem. Ook hiervoor kunt u passende adviezen en oefeningen krijgen. De duur van de behandeling is afhankelijk van de ernst van de stoornis. Vaak wordt na een aantal maanden van behandelen een therapiestop ingepast, zodat u het geleerde toe kunt passen in het dagelijks leven. Na een afgesproken periode vindt een controle behandeling plaats.